Kékfrankos | Niewinne Podróże

Anno Istenhegyi Cuvée 2022 – wskrzeszona legenda Wzgórz Budy

10 kwietnia 2024 Brak komentarzy

Jednym z najpiękniejszych momentów poznawania winiarskiego świata jest odkrywanie nowych, nieznanych nam do tej pory win i przekonywanie się, jak wspaniałą historię za sobą mają. Niemalże każdy słyszał o Bordeaux, Chianti czy Barolo, ale czy ktokolwiek z Was wie, czym jest słynne niegdyś budai vörös? Mogę założyć się o butelkę dobrego wina, że niemalże nikt z czytających ów tekst nie wie o nim zupełnie nic. Nic zresztą dziwnego – mowa bowiem o trunku, który swoją legendę zbudował na początku XIX wieku i pod koniec tegoż wieku niemalże zupełnie o nim zapomniano.

Winne krzewy w Ogrodzie Jókaiego. (fot. Kadarka Kör)

Jego początki sięgają XVIII wieku, gdy uciekający z południa Serbowie przenieśli się na wyzwolone spod tureckiej okupacji ziemie węgierskie, a wraz z nimi przybyły nowe, nieznane dotąd odmiany winorośli – takie jak kadarka i csókaszőlő. Nieco później do Serbów dołączyli Szwabowie, i prawdopodobnie oni sprowadzili na Węgry szczep znany dziś jako kékfrankos. To właśnie z tych trzech odmian, na przełomie XVIII i XIX wieku stworzono kupaż, który szybko zyskał sobie sławę i pokaźne grono wielbicieli. Ceniono go między innymi w nieodległym Wiedniu. Podstawę wina zawsze stanowiła kadarka (stanowiąca 80-85% składu), uzupełniona właśnie csókaszőlő i niewielką ilością kékfrankosa. Niestety jego sława nie trwała długo – trudna stuacja na światowych rynkach winiarskich, klęska spowodowana inwazją mszycy filoksery oraz niekontrolowana urbanizacja przyczyniła się do całkowitego zniknięcia winnic z obszaru Budapesztu.

Dojrzała winorośl przed zbiorami. (fot. Kadarka Kör)

Tu możnaby postawić kropkę, odnotowując wino jako ciekawą historię z przeszłości, jakich wiele, gdyby nie fakt, że stowarzyszenie Kadarka Kör w 2011 roku postanowiło wskrzesić dawne tradycje winiarskie Budy i z pomocą licznych instytucji (FŐKERT, Budapesti Turisztikai Hivatal, Budapesti Városvédő Egyesület, Soós István Borászati Technikum és Szakképző Iskola) posadziło 850 krzewów winorośli na terenie chronionego obszaru Ogrodu Jókaiego (Jókai-kert) na wzgórzu Svábhegy. Dzięki niewielkiej grupie zapaleńców od kilku lat znów powstaje wyjątkowy, czerwony kupaż. Nabyć go można przy okazji wizyty w winnicy, lub też w ciągu kilku dni w roku, gdy sprzedawany jest w głównej hali targowej Budapesztu.

Piękne wino zdobi piękna etykieta. (fot. własna)

Anno Istenhegyi Cuvée 2022 to najnowszy rocznik wina. Jego skład stanowi głównie kadarka (około 75-80%) uzupełniona kékfrankosem i csókaszőlő (po 10-15%, w zależności od rocznika). Zebrane grona trafiają do winiarni Hagymási Pincészet w Egerze, gdzie po tłoczeniu i fermentacji wino dojrzewa przez pół roku w dębowych beczkach. Posiada ciemnorubinową barwę. Pachnie żurawiną, wiśnią, ściółką leśną, jeżyną, mokrą ziemią i pieprzem. W ustach wytrawne, średnio zbudowane, z wysoką kwasowością, średnim alkoholem i wyraźnie wyczuwalną taniną. Znajdziemy tu nuty żurawiny, aronii, wiśni, jeżyny, czarnego pieprzu, przypraw korzennych i polnych ziół. Finisz średniodługi. Soczysta, świeża, lekko pikantna czerwień, doskonały towarzysz dań kuchni węgierskiej. Ocena: ***/**** (89/100 pkt). Cena: 2500 HUF (27,50 PLN).

Źródło wina: zakup własny u członków stowarzyszenia Kadarka Kör.

Notki degustacyjne

Unger Bormanufaktúra Ördög Kékfrankos 2020 – diabelsko dobra, naturalna czerwień

19 października 2023 Brak komentarzy

Niezwykle rzadko opisuję dwa razy to samo wino, ale perspektywa czasu jest czymś, co pozwala nieco lepiej i dokładniej spojrzeć na projekty, które dopiero rodziły się na naszych oczach. Gdy dwa lata temu opisywałem szerzej debiut winiarni Unger Bormanufaktúra z miasteczka Kőszeg, to była we mnie głęboka nadzieja, że prezentowane wówczas butelki, jakkowiek młode i dość jeszcze nieułożone, posiadają potencjał dłuższego dojrzewania. Szczególnie ważne jest to w przypadku winiarni podążających nurtem winiarstwa biodynamicznego i naturalnego, gdzie użycie wszelkiego rodzaju dodatków (w tym siarki) jest nieporządane, i trwałość wina zależy od jego stabilności mikrobiologicznej. Jak widać, to się udało, i poniższy przykład dowodzi – że wina te potrafią zyskiwać z czasem.

Diabelsko dobra czerwień – w sam raz na jesień. (fot. własna)

Unger Bormanufaktúra Ördög Kékfrankos 2020 powstało z wyselekcjowanych owoców z młodych krzewów z pojedynczej parceli – Ördög-árok (tł. Diabli dół) u podnóża Alp w Kőszeg. Po chłodnej maceracji i spontanicznej fermentacji w otwartych kadziach 2/3 wina trafiło do nowej austriackiej beczki na 8 miesięcy, zaś pozostała część dojrzewała w plastikowym zbiorniku. Posiada ciemnopurpurową barwę. W nosie wyczuwalne są aromaty ciemnej wiśni, borówki, jeżyny, skóry oraz suszonych kwiatów. W ustach jest wytrawne, średnio zbudowane, z wysoką kwasowością, sporą taniną, nutami wiśni, borówek, jeżyn, żurawiny, skóry, mokrej ziemi, pieprznej pikantności i delikatnej, pestkowej goryczki. Finisz jest długi. Soczyste, skoncentrowane, głębokie wino, z sporym potencjałem rozwoju. Ocena: **** (92/100 pkt). Cena: Cena: 8990 HUF (104 PLN).

Źródło wina: zakup własny u dystrybutora.

Notki degustacyjne, Podróże z winem

Czerwone serce Mátry – Gyöngyöspatai Kékfrankos Fesztivál

31 maja 2023 Brak komentarzy

Położone w północnych Węgrzech góry Mátra stanowią najwyższe pasmo górskie kraju. Na ich południowych zboczach, w okolicach miasta Gyöngyös rozciąga się region winiarski o tej samej nazwie. Winorośl uprawia się tu na 5950 hektarach, z czego zdecydowaną większość stanowią jasne odmiany, z niewielką, acz rosnącą ilością nasadzeń ciemnych szczepów. Najważniejszym z nich – jak z resztą w całych Węgrzech – jest kékfrankos, który z roku na roku cieszy się rosnącą popularnością. Korzystając z rosnącej mody na tę odmianę miejscowi producenci z miasteczka Gyöngyöspata postanowili zorganizować jej festiwal. Pierwsza edycja Gyöngyöspatai Kékfrankos Fesztivál – bo tak nazwano imprezę – odbyła się w ubiegły weekend w piwniczkach winnich miejscowości.

Piwniczki winne w Gyöngyöspata. (fot. własna)

Dlaczego akurat kékfrankos? To najważniejsza czerwona odmiana zarówno regionu, jak i całego kraju. Na Węgrzech uprawia się go na przeszło 7300 hektarach, z czego nieco ponad 520 przypada na Mátrę. Daje wina o lekkiej lub średniej budowie, wysokiej kwasowości, z nutami wiśni, czereśni, mokrej ziemi. Poza Węgrami znajdziemy go niemalże w każdym kraju Europy Środkowej, zwłaszcza w Austrii, Chorwacji, Słowenii, Czechach, Słowacji, Niemczech oraz Serbii, choć dotarł on w tak odległe miejsca jak USA czy też Japonia.

Degustacja przy jednym ze stanowisk. (fot. własna)

W Gyöngyöspata swe wina zaprezentowało kilkunastu producentów z regionu oraz kilku zaproszonych gości z innych rejonów kraju. Stanowiska z winami rozstawiono przy licznych piwniczkach winnych, oprócz nich można było spróbować specjałów lokalnej kuchni, oraz nabyć rękodzieło od miejscowych rzemieślników. Pogoda dopisała, aczkolwiek gości mogło być nieco więcej – być może trzeba jeszcze popracować nad promocją imprezy. Ja zaś spróbowałem kilkudziesięciu win, a opisy i oceny najlepszych z nich znajdziecie poniżej.

Potężny kékfrankos z Mátry. (fot. własna)

Hoop Wines Gereg Kékfrankos Selection 2020 to obecnie prawdopodobnie jedno z najlepszych, czerwonych win na Węgrzech. Powstał z samocieku (czyli moszczu spływającego bez tłoczenia), zaś po fermentacji trafił do dębowych beczek. Posiada średniogłeboką, ciemnorubinową barę. W nosie wyczuwalne są aromaty granatu, wiśni, czereśni, euktaliptusa i czekolady. W ustach wytrawne, dobrze zbudowane, z wysoką kwasowością, sporą taniną, wysokim alkoholem oraz nutami wiśni, czereśni, granatu, mokrej ziemi, skóry i wanili. Finisz długi. Wspaniałe, złożone, potężne wino – ciężko na Węgrzech o lepsze wcielenie tej odmiany. Ocena: **** (93/100 pkt). Cena: 3990 HUF (48,50 PLN).

Młodsza, świeższa wersja selekcji z parceli Gereg. (fot. własna)

Hoop Wines Gereg Kékfrankos Selection 2021 to kolejny rocznik tego samego wina. Stworzono go w ten sam sposób, co poprzednika. Różnica polega na roczniku – 2021 był chłodniejszy, ze znacznie wyższą ilością opadów. Charakteryzuje go ciemnorubinowa barwa. Wino pachnie czereśnią, wiśną, fiołkami, mokrą ziemią i przyprawami korzennymi. Usta są dobrze zbudowane, wytrawne, z świetną kwasowością, średnim alkoholem, potężną taniną, nutami wiśni, fiołków, suszonych kwiatów, żurawiny, mokrej ziemi. Finisz długi. Młodsze, trochę kanciaste, ale też wielkie wino z potencjałem. Ocena: **** (91/100 pkt).

Debiutancki kékfrankos Zoltána Németiego. (fot. własna)

Németi Zoltán Kékfrankos 2019 to debiutanckie wino małego producenta z Mátry, któremu jakiś czas temu poświęciłem osobny wpis. Powstało z gron pochodzących z paceli Gereg, fermentowało w otwartych kadziach, a dojrzewało w polimerowym zbiorniku Flexcube z dodatkiem dębowych klepek. Ma ciemnorubinową barwę. Nos kusi aromatami wiśni, czereśni, żurawiny, grafitu, skóry, wanilii. W ustach jest wytrawne, dobrze zbudowane, z wysoką kwasowością, sporą taniną, wysokim alkoholem oraz nutami wiśni, czereśni, żurawiny, wanili, czekolady, skóry i mokrej ziemi. Finisz jest długi. Mocarne, ale też soczyste wino z garażowej winiarni. Ocena: **** (91/100 pkt).

Soczysty kékfrankos z Szekszárdu. (fot. własna)

Heimann & Fiai Baranya Kékfrankos 2020 jest świetnym winem z Szekszárdu. Powstało z gron zebranych w siedlisku Baranya-völgy, fermentowało spontanicznie w otwartych kadziach z dodatkiem całych kiści. Po fermentacji trafiło do dużych beczek z węgierskiego dębu. Charakteryzuje się ciemnorubinową barwą. Pachnie wiśnią, czereśnią, fiołkami, skórą i suszonymi kwiatami. Usta są wytrawne, średnio zbudowane, z średnią taniną, średnim alkoholem i nutami soczystych owoców: wiśni, czereśni, granatu, uzupełnionych fiołkami, mokrą ziemią i skórą. Finisz średniodługi. Niezwykle harmonijny, typowy, klasyczny kékfrankos. Ocena: **** (92/100 pkt). Cena: 6750 HUF (82 PLN).

Wspaniała czerwień z starych krzewów parceli Baranya-völgy. (fot. własna)

Heimann & Fiai Szívem Kékfrankos 2019 powstało z wyselekcjonowanych gron starych krzewów rosnących w stanowisku Baranya-völgy. Wino spontanicznie fermentowało w otwartych kadziach z niewielką ilością całych kiści. Podobnie jak poprzednik – dojrzewało przez osiem miesięcy w dużych beczkach z węgierskiego dębu. Posiada ciemnorubinową, wpadającą w granat barwę. Nos jest niezwykle intensywny, z aromatami wiśni, suszonych czerwonych owoców, fiołków, skóry i przypraw korzennych. W ustach wytrawne, solidnie zbudowane, z wysoką kwasowością, średnim alkoholem, mięsistą taniną oraz nutami wiśni, czereśni, skóry, mokrej ziemi, polnych ziół, papryki i czarnego pieprzu. Finisz długi. Skoncentrowana, soczysta, pikantna czerwień – po prostu wielkie wino! Ocena: **** (93/100 pkt). Cena: 11200 HUF (136 PLN).

Niesztampowa, naturalizująca czerwień od Karnerów. (fot. własna)

Karner Tavasszal a fold 2013 to kékfrankos z siedliska Tavaszföld z Mátry. Wino spontanicznie fermentowało w otwartych kadziach, zaś po fermentacji dość szybko – bo już w styczniu kolejnego roku zostało zabutelkowane. Cechuje je ciemnorubinowa barwa. W nosie dominują aromaty wiśni, czereśni, granatu, ale znajdziemy tu też skórę, dym, mokrą ziemię i suszone czerwone kwiaty. Usta są dobrze zbudowane, wytrawne, z sporą kwasowością, mocną taniną, nutami wiśni, czereśni, jeżyn, ściółki leśnej, skóry, dymu i czarnego pieprzu. Finisz długi. Wciąż świeży i posiadający spory potencjał dojrzewania kékfrankos. Ocena: **** (91/100 pkt).

Pyszny kupaż syrah i kékfrankosa z Egeru. (fot. własna)

Bukolyi Marcell Steinhauser Syrah & Kékfrankos 2020 jest – jak sama nazwa wskazuje – kupażem z siedliska Steinhauser w Egerze. Proporcje wynoszą 40% i 60%, na korzyść kékfrankosa. Powstało z pierwszego zbioru owoców z tej parceli, fermentowało w otwartych kadziach i dojrzewało przez 12 miesięcy w węgierskim dębie. Zabutelkowano je bez filtrowania i klarowania, z niewielkim dodatkiem siarki. Posiada ciemnorubinową barwę. Pachnie wiśnią, wanilią, ziołami prowansalskimi, dymem, skórą, przyprawami korzennymi i czekoladą. W ustach wytrawne, dobrze zbudowane, ze sporą taniną, wysoką kwasowością oraz nutami wiśni, czereśni, przypraw korzennych, pieprzu i ziół prowansalskich. Finisz długi. Udane cuvée, które łączy najlepsze cechy dwóch odmian. Ocena: **** (92/100 pkt). Cena: 8500 HUF (103,50 PLN).

Mocarna czerwień z winiarni Centurio. (fot. własna)

Centurio Liberty 2021 to kolejny kupaż – tym razem mowa o cabernet franc (60%) i kékfrankosu (40%) z Mátry, choć producent wspomniał, że znajdują się tam również śladowe ilości innych odmian. Dojrzewało przez 16 miesięcy w dębowych beczkach, zabutelkowano je bez filtracji i klarowania. Charakteryzuje się ciemną, granatową barwą. Nos jest bardzo intensywny, z nutami wiśni, czereśni, jeżyn, przypraw korzennych, pieprzu, skóry i wanili. Usta są wytrawne, potężnie zbudowane, z wysoką kwasowością, potężną taniną i wysokim, acz dość dobrze zintegrowanym alkoholem (15%!). Znajdziemy tu nuty wiśni, czereśni, suszonych śliwek, mokrej ziemi, gorzkiej czekolady, czarnego pieprzu. Finisz długi. Rzadko widywana mieszanka odmian po raz kolejny dała świetne, aczkolwiek drogie wino. Ocena: **** (92/100 pkt). Cena: 14990 HUF (182,50 PLN).

Soczysty, lekki kékfrankos z serca Mátry. (fot. własna)

Itt és Most Kékfrankos 2017 jest kolejną czerwienią z Mátry. Wino spontanicznie fermentowało przez 4 tygodnie w otwartych kadziach, po czym trafiło do dwóch beczek (używanej francuskiej i nowej węgierskiej), gdzie spędziło 12 miesięcy. Barwa jest średniogłęboka, rubinowa. W nosie znajdziemy aromaty wiśni, czereśni, malin, wanili, przypraw korzennych i mokrej ziemi. W ustach jest średnio zbudowane, wytrawne, z świetną kwasowością, delikatną taniną, średnim alkoholem oraz nutami wiśni, czereśni, malin, suszonych kwiatów, przypraw korzennych i wanili. Finisz średniodługi. Dużo lżejsze, zarazem soczyste, mocno owocowe w charakterze wino. Ocena: **** (91/100 pkt). Cena: 2900 HUF (35,50 PLN).

Świeża, owocowa czerwień z węgierskich zboczy Eisenbergu. (fot. własna)

Garger Kékfrankos Valógatás 2019 pochodzi z gron owoców rosnących po węgierskiej stronie Eisenbergu (Vas-hegy), w regionie Sopronu. Wino fermentowało spontanicznie w otwartych kadziach, po czym trafiło do dębowych beczkek. Posiada średniogłęboką, rubinową barwę. Nos kusi aromatami wiśni, czereśni, fiołków, przypraw korzennych i mokrej ziemi. Usta są wytrawne, średnio zbudowane, z wysoką kwasowością, średnią taniną oraz nutami wiśni, czereśni, fiołków, suszonych kwiatów, czarnego pieprzu i mokrej skały. Finisz średniodługi. Filigranowy, austriacki w stylu kékfrankos. Ocena: **** (91/100 pkt). Cena: 3490 HUF (42,50 PLN).

Piwniczki w świetle zachodzącego słońca. (fot. własna)

Ocenione powyżej wina stanowią zaledwie ułamek spróbowanych przeze mnie kékfrankosów, z których zdecydowana większość prezentowała niezwykle równy i wysoki poziom. Widać, że odmianie poświęca się coraz więcej uwagi, biorąc przykład z sąsiedniej Austrii, która przy znacznie niższym areale potrafiła z niej stworzyć motor napędowy swojego winiarstwa. Warto również nadmienić, że kékfrankos bardzo dobrze czuje się w Mátrze – i jako jedna z niewielu ciemnych odmian pozwala zdać kłam tym, którzy uważają, że w regionie najlepiej udają się wina białe.

W festiwalu wziąłem udział na zaproszenie organizatorów.