Położona pomiędzy Tállyą i Mád wioska Rátka nie jest oczywistym celem podróży. Poza paroma schludnymi szwabskimi chatami, oraz neoromańskim kościołem pw. Świętej Anny nie ma tu specjalnie nic do obejrzenia. Miejscowość przyciąga głównie miłośników wina, na których czeka kilka winiarni, na czele z rodzinnym gospodarstwem Jánosa Árvaya, wielkiego miłośnika i znawcy tutejszego terroir. Jego miłość do skał rzuca się w oczy od razu po przekroczeniu progów sali degustacyjnej, w całości wyłożonej lokalnymi kamieniami. Na spotkanie dotarliśmy lekko spóźnieni, nie zraziło to na szczęście naszych gospodarzy – Jánosa i jego córki Angeliki, którzy przygotowali dla nas pełną wrażeń degustację. Towarzyszył jej pokaz kolekcji skał Árvaya seniora, jednym z okazów był między innymi odcisk prehistorycznej winorośli.
János Árvay z ukochanymi skałami. (fot. Olaf Kuziemka)
Rodzina Árvayów, jak wiele innych z Rátki, należy do miejscowej mniejszości niemieckiej, która przybyła na te tereny w XVIII wieku na zaproszenie księcia Trauthsona. Owi Szwabi z okolic Szwarcwaldu i Jeziora Bodeńskiego zasiedlili wyludnione na skutek wojen wsie, wycięli okoliczne lasy i obsadzili zbocza winną latoroślą. Przynieśli też ze sobą nowoczesne metody i techniki upraw, dzięki czemu wioska przez długi okres czasu cieszyła się rozkwitem. Niestety klęska filoksery, dwie wojny światowe, przymusowa kolektywizacja i madziaryzacja odcisnęła na miejscowości olbrzymie piętno. Za komunizmu János Árvay pracował w państwowym kombinacie, by po zmianie ustroju trafić do założonego przez Francuzów Disznókő. Jednocześnie powiększał własny areał upraw, który dziś wynosi 17 ha. Przez kilka lat współpracował również z Krisztiánem Sauską, acz ich drogi rozeszły się w 2008 roku. Od tej pory całość energii poświęca rodzinnemu przedsiębiorstwu.
Odcisk liścia prehistorycznej winorośli. (fot. Olaf Kuziemka)
Przejdźmy jednak do samych win. Producent znany jest z tego, że nie śpieszy się z wypuszczaniem ich na rynek przed osiągnięciem odpowiedniej dojrzałości, dzięki czemu obecnie na rynku debiutują wytrawne furminty i muszkaty z 2016 roku, oraz słodycze z 2018. Degustację zaczęliśmy od Árvay Sárgamuskotály 2016. Jest w nim wszystko, czego można wymagać od rasowego, wytrawnego muszkata – aromaty płatków róż, nut korzennych, ziół, solidna kwasowość oraz soczystość (ocena: ***). Świetny jest także podstawowy Árvay Birtok Furmint 2016 – pachnący mokrą skałą, dymem, suszonymi owocami, z wyraźną nutą mineralną, oraz owocowością spod znaku żółtych jabłek i brzoskwini (ocena: ***/****). Nieco więcej intensywności znajdziemy w Árvay Isten-hegy Furmint 2015. Na pierwszym planie zaznacza się słona mineralność, zaraz po niej owocowość spod znaku brzoskwini, gruszki, dojrzałych jabłek, oraz wanilia. (ocena: ***/****).
Świetny podstawowy furmint. (fot. Olaf Kuziemka)
Árvay Isten-hegy Furmint 2017 pokazuje, dlaczego rodzina wstrzymuje się z szybkim wypuszczaniem win na rynek. Mamy tu mineralność, nuty ziołowe, dużo soczystego owocu spod znaku cytrusów oraz brzoskwinii, ale wpływ beczki jest mocno dominujący. Już teraz jest dobre, ale z czasem będzie jeszcze lepsze (ocena: ***/****). Árvay Padi-hegy Furmint 2015 prezentuje zupełnie inny, ale równie wyjątkowy i przyjemny styl wytrawnych tokajów. Mamy tu nuty dymne, orzechów, wanilii, suszonych owoców, ale też świetną kwasowość, słoną mineralność oraz niezwykłą ekstraktywność. Do kontemplacji (ocena: ****). Absolutnym faworytem, przynajmniej jeśli chodzi o wina wytrawne jest jednak Árvay Úrágya Furmint 2013. Jest to istny sok z kamienia, czysta, mineralna woda z górskiego potoku, z ostrą jak brzytwa kwasowością, nutą migdałów, orzechów, oraz suszonych owoców, oraz dyskretną pikantnością. Długie jak korek na Zakopiance w czasie ferii, zachwyca strukturą i kompleksowością (ocena: ****).
Wspaniały furmint z siedliska Úrágya. (fot. Olaf Kuziemka)
Słodycze również są mocną stroną rodzinnej winiarni. Pierwsza z nich – Árvay Tokaji Édes Furmint 2014 kusi aromatami suszu owocowego, miodu, botrytisu, pojawia się tu także nutka petrolu, czarnej herbaty, a to wszystko oparte jest na równowadze pomiędzy nieprzesadnie wysoką słodyczą i świeżą kwasowością (ocena ***/****). Árvay Tokaji Édesem 2017 jest nieco bardziej aromatyczne, acz wydaje mi się nieco mniej kompleksowe – znajdziemy tu zapach świeżych winogron, muszkatu, cytrusów, trawy, miodową słodycz, soczystość i solidną kwasowość (ocena: ***/****). Kolejne wino – Árvay Édes Hárslevelű zaskakuje z zupełnie innej strony. Widać pełną dojrzałość, szczyt formy już za nim, jednak zachowuje wciąż zachowuje grację, z którą zostało stworzone. Mamy tu mnóstwo nut herbacianych, susz owocowy, karmel, skórkę pomarańczy, dobrze z integrowaną słodycz, acz kwasowość już nie daje rady (ocena: ***). Król jest jeden – a jest nim Árvay Tokaji 6 puttonyos Aszú 2011. Znajdziemy w nim dojrzałe nuty suszonych owoców, miodu, daktyli, fig, grzybów, ale też doskonale zintegrowaną słodycz, wspaniałą, wibrującą kwasowość, wyraźnie zaznaczoną mineralność, oraz szczyptę przypraw korzennych i karmelu. Kosztując je, ma się wrażenie, że czas się zatrzymał (ocena: ****/*****).
Aszú – król tokajskich słodyczy. (fot. Olaf Kuziemka)
Dwie godziny spędzone u Árvayów to zdecydowanie za mało, żeby poznać tą ciężko pracującą, niezwykle przywiązaną do ziemi rodzinę. Jednak jest to wystarczająco dużo, by doświadczyć ich otwartości, gościnności i talentu do produkcji win. Z pewnością jest to przyczynek do znacznie dłuższej wizyty, ale na to przyjdzie czas, gdy i sytuacja na świecie nieco się uspokoi. A tymczasem polecam Wam zapoznanie się z tymi winami, gdyż większość z nich jest dostępna w ofercie Skład Win Lutomski.Wino.
Blogerzy w akcji. (fot. Olaf Kuziemka)
W degustacji brałem udział wraz z Olafem (Powinowaci), Jerzym (Winne Okolice) oraz Robertem (Winiacz) na zaproszenie rodziny Árvayów.
