7 rzeczy, które powinieneś wiedzieć o Górach Bukowych (Bükk)

1. Okręg winiarski Gór Bukowych, czyli Bükki Borvidék, to najmniejsza apelacja północnych Węgier, i jedna z mniejszych w całym kraju (805 ha upraw). Winnice rozpościerają się na południowych zboczach pasma górskiego o tej samej nazwie, od miejscowości Bükkzsérc i Bogács na zachodzie, poprzez Tibolddaróc, Bükkaranyos do Nyekládháza i Miszkolca na wschodzie. Izolowane fragmenty regionu znajdują się także wokół miejscowości Szikszó i Megyászó na północnym wschodzie, przynależy do niego także miejscowość Barabás, oddalona o ponad 100 km na wschód od jądra apelacji.

Winnice w okolicy Bogács. (fot. własna)

2. Podłoże skalne stanowią tu tuf ryolitowy oraz piaskowiec, na których wykształciły się gleby lessowe, gliniaste oraz czarne ziemie. Region posiada klimat kontynentalny, z umiarkowanie chłodnymi zimami i ciepłymi latami. Ze względu na umiejscowienie, pasmo górskie zatrzymuje napływ zimnego powietrza z północy, natomiast w lecie powoduje zatrzymywanie chmur opadowych, powodujące wówczas deficyt wody. Roczne opady wynoszą około 600-700 mm.

Odbudowany dom greckiego kupca w Miszkolcu. (fot. własna)

3. Historia upraw winorośli w regionie sięga średniowiecza. Pierwszy dokument potwierdzający istnienie winnic u podnóża Gór Bukowych datowany jest na 1313 rok. W XV i XVI wieku winna latorośl uprawiana jest na szeroką skalę, a jej najważniejszy ośrodek stanowi Miszkolc. Miękkie podłoże z tufu wulkanicznego powoduje, że w skale drążone są obszerne piwnice (m.in. w Miszkolcu – dzielnicy Avas), dzięki czemu w tutejszych miejscowościach składuje się wielkie ilości win, w tym tokajskich. Szczyt sławy tutejszych trunków sięga XIX wieku, a jej upadek spowodowany jest rozprzestrzenianiem filoksery. Przez większą część XX wieku w regionie produkuje się grona na skalę przemysłową, wykorzystywane w produkcji win musujących. Dopiero na początku nowego tysiąclecia region powoli zaczyna odbudowywać swoją tożsamość.

Urokliwy rząd piwniczek w Bogács. (fot. własna)

4. Niegdyś okolica ta była znana z olaszrizlinga i furminta, dziś dwie najważniejsze odmiany to leányka i kékfrankos. Część producentów z regionu postanowiło stworzyć nową markę – Bálvány – która według wewnętrznych regulacji musi stanowić kupaż trzech odmian, przy czym producenci mogą wybrać spośród wszystkich dopuszczonych w regionie szczepów. Wino powinno charakteryzować się świeżością oraz owocowymi aromatami, dlatego też musi być fermentowane i dojrzewane w stalowych zbiornikach.

Jeden z wielu rzędów piwniczek na wzgórzu Avas. (fot. własna)

5. Leányka, czyli najpopularniejsza odmiana regionu najprawdopodobniej pochodzi z Siedmiogrodu, zaś obecnie większość jej nasadzeń znajdziemy w Egerze (213 ha), Górach Bukowych (149 ha) i Mátrze (121 ha). Szczep ten bardzo rzadko jest winifikowany osobno, gdyż daje wina o stosunkowo delikatnej, kwiatowej aromatyce, lekkiej budowie i średniej kwasowości.

Winnice Rolanda Hajdu. (fot. własna)

6. Najważniejszą imprezą regionu jest odbywający się rokrocznie festiwal Avasi Borangolás. Wydarzenie to ma miejsce w pierwszej połowie maja w urokliwej dzielnicy Miszkolca – Avas, w której znajdują się setki piwniczek winnych, niektóre o kilkusetletniej tradycji. Według popularnego przysłowia, w XIX wieku każdy szanujący się obywatel Miszkolca powinen posiadać własną piwniczkę. Do dziś zachowała się większość z nich, ukazując bogate dziedzictwo architekturalne minionych stuleci.

Winiarnia Zsolta Sándora. (fot. własna)

7. Uznani producenci w okręgu Gór Bukowych to Sándor Zsolt Organikus Pincészete, Mezei Pincészet, Gallay Kézműves Pince oraz Hajdu Roland.

7 rzeczy, które powinieneś wiedzieć o Kunság

1. Kunság, czyli Kumania, to największy i jeden z najbardziej różnorodnych regionów winiarskich Węgier. Winorośl uprawia się na 19730 ha, rozpościerających się na obszarze 3 komitatów, pomiędzy Dunajem i Cisą. Apelacja przynależy do regionu Duna (Dunajskiego).

Stare piwniczki winne w Monor. (fot. własna)

2. Większość podłoża stanowią tu piaski, w niektórych miejscach pojawia się less i glina. Na części obszaru występowały ruchome wydmy, sadzenie winorośli stanowiło próbę zatrzymania erozji gleby. Kunság charakteryzuje się suchym klimatem kontynentalnym, z upalnymi latami, i chłodnymi zimami.

Typowy wygląd winnicy. (fot. własna)

3. Obszar nie cieszy się dużymi tradycjami uprawy winnej latorośli i produkcji wina. Pierwsze pisemne wzmianki sięgają XI wieku, acz winogrady prawdopodobnie nie wykraczały poza kilka wzniesień w okolicach Lakitelek i Tiszakürt. Sytuacja zmieniła się wraz z pojawieniem się nowej fali osadniczej w pierwszej połowie XVIII wieku. Stało się to między innymi dzięki Szwabom, którzy rozpowszechnili nowe techniki uprawy. Rola Kumanii wzrosła po pojawieniu się filoksery, dzięki temu, że piaskowe gleby nie pozwoliły mszycy wyrządzić wielkich szkód w tutejszych winnicach. Pod koniec XIX i na początku XX wieku miejscowe wina stały się powszechnym trunkiem w karczmach i gospodach na obszarze całego kraju.

Większość win powstaje metodą reduktywną. (fot. własna)

4. Zdecydowaną większość upraw stanowią białe odmiany, z 19731 ha aż 82% (16199 ha) to właśnie winorośl o jasnych owocach. Najpopularniejsze szczepy to bianca (aż 5453 ha), cserszegi fűszeres (2820 ha), aletta (2046 ha), daleko za nimi są kolejne – generosa, kunleány, Irsai Olivér, riesling oraz zalagyöngye. Spośród ciemnych odmian niepodważalną pozycję zajmuje kékfrankos – stanowiąc 2/3 areału upraw (2324 ha). Poza nim, w znacznie mniejszej ilości występuje zweigelt, cabernet sauvignon, cabernet franc, nero oraz kadarka. Duży udział szczepów hybrydowych spowodowany jest ich odpornością i wysoką wydajnością – stąd też najtańsze wina powstają właśnie z nich. Dominuje produkcja lekkich, reduktywnych win, ciemne odmiany stanowią surowiec dla świeżych, aromatycznych róży, zaś w ostatnich latach sporą popularność zyskują wina musujące.

Gmach winiarni Gál Szőlőbirtok és Pincészet. (fot. własna)

5. Najbardziej znanymi, endemicznymi odmianami są kövidinka oraz arany sárfehér. Obydwa szczepy dają lekkie, neutralne wina, wykazują się dość wysoką odpornością na mróz oraz plennością. Kövidinka charakteryzuje się delikatnymi nutami polnych ziół, orzechów, jasnych owoców i średnią kwasowością. Arany sárfehér cechują nuty pigwy, gruszek, polnych kwiatów oraz wysoka kwasowość. Ze względu na ten ostatni czynnik, jest on częstym składnikiem kupaży, a także doskonałym surowcem do win musujących.

Lokalna specjalność z Izsák – Arany sárfehér. (fot. własna)

6. Kunság posiada trzy małe subapelacje dla win powstających wokół miast Izsák, Soltvadkert oraz Monor. Pierwsza z nich to Izsáki Arany Sárfehér – dla win spokojnych oraz musujących powstających z tej odmiany, druga zaś to to Soltvadkerti– dla win wytrawnych, słodkich oraz musujących powstających wyłącznie z odmiany ezerjó, trzecia natomiast dla win powstających z okolic miasteczka Monor. Miejscowości te warto odwiedzić między innymi ze względu na ich urokliwe piwniczki winne.

Spośród czerwonych odmian dominuje kékfrankos. (fot. własna)

7. Najbardziej znani producenci win z Kunság to: Frittman Borászat, Font Pincészet, Gál Szőlőbirtok és Pincészet, Gedeon Birtok, Kunvin Borászat oraz Szentpéteri Borpince. Od niedawna współpracują oni przy promocji apelacji – prowadząc kampanię marketingową o nazwie Igazi Kunság (Prawdziwa Kumania). Ich wina od czasu do czasu pojawiają się w Polsce w ofertach dyskontów (zwłaszcza w Lidlu), znajdziemy je także u importerów specjalizujących się w rynku węgierskim (Rafa-Wino, 2Bratanki).

 

7 rzeczy, które powineneś wiedzieć o Mór (i ezerjó)

1.Okręg winiarski Mór, czyli Móri borvidék, to według najnowszych (2021) statystyk najmniejsza apelacja winiarska Węgier (554 ha). Po raz pierwszy wyprzedził on okręg Nagy-Somló, dotychczas dzierżący palmę pierwszeństwa. Położony jest na zboczach wzgórz Vértes i Bakony, około 90 kilometrów na południowy-zachód od Budapesztu.

Piękny widok na miasto z winnicy. (fot. własna)

2.Podłoże skalne stanowią tu lessy, gliny, a także wapień i dolomit. Specyficzne położenie (w kotlinie pomiędzy dwoma pasmami wzgórz) przyczynia się do powstania wyjątkowego mikroklimatu. W wyjątkowych rocznikach winnice jesienią spowija mgła, w efekcie czego grona pokrywają się szlachetną pleśnią, z których powstają wyjątkowe słodkie wina – niegdyś niemalże równe sławą tokajskim aszú.

Typowa szwabska piwniczka. (fot. własna)

3.Mór jest jedną z najmłodszych węgierskich apelacji – powstał w 1996 roku – jednakże tradycje winiarskie sięgają tu średniowiecza. Po odbiciu okolic z rąk osmańskich Habsburgowie sprowadzili do miasta zakonow kapucynów, zaś mnisi przywieźli ze sobą z Tokaju sadzonki odmiany ezerjó. W XVIII wieku ców okoliczne ziemie nadano szwabskim osadnikom, których potomkowie do dziś stanowią trzon ludności miasta. Po klęsce filoksery ezerjó stało się główną odmianą w okolicy.

Wiara nierozłącznie wiąże się tu z winem. (fot. własna)

4.Zdecydowaną większość upraw stanowią białe szczepy, które zajmują niemalże 95% powierzchni winogradów. Ezerjó rośnie na niespełna 110 ha, kolejne miejsca okupują chardonnay (61 ha), gewürztraminer (37 ha), sauvignon blanc (36 ha), riesling (34 ha) oraz pinot gris (31 ha), oprócz nich ważną rolę odgrywają także királyleányka, pinot gris oraz grüner veltliner. Z ciemnych odmian winorośli największe znaczenie mają merlot (9 ha) oraz kékfrankos (9 ha).

Stare krzewy na zboczach wzgórz Vértes. (fot. własna)

5.Najważniesza odmiana, czyli wspomniane wcześniej ezerjó to prawdziwe hungarikum. Uprawia się je na zaledwie 399 hektarach, z czego całość znajduje się na terenie obecnych Węgier. Oprócz Mór, najwięcej nasadzeń znajdziemy w regioniach Kunság oraz Neszmély. Przed plagą filoksery szczep ten uprawiano na powszechną skalę od Sopronu, po Tokaj. Grona ezerjó wcześnie dojrzewają, utrzymują wysoką kwasowość i posiadają cienką skórkę, dzięki czemu są podatne na działanie szlachetnej pleśni – dzięki czemu odmiana ta doskonale nadaje się do produkcji win słodkich. Wysoka kwasowość powoduje, że jest ono także świetnym surowcem na wina musujące oraz wytrawne, ze sporym potencjałem dojrzewania. Aromatycznie jest to odmiana neutralna, cechują się aromaty ziołowo-cytrusowe, jednocześnie świetnie oddaje charakter terroir.

Csetvei Pince – najlepszy adres w Mór. (fot. własna)

6.Wczoraj (16.05.2021) miał miejsce pierwszy Dzień Ezerjó. Święto to zainicjowała winiarka Krisztina Machán-Csetvei, zaś do inicjatywy przyłączyli się producenci z apelacji Mór oraz Kunság, w szczególności z miejscowości Soltvadkert – gdzie odmiana uzyskała chronioną nazwę pochodzenia – m.in. za sprawą wieloletnich starań jej propagatora – Jánosa Frittmana. Celem jest promocja i szerzenie wiedzy na temat tego cieszącego się niegdyś większą sławą szczepu.

Winiarnia Miklóscsabi – również warta odwiedzenia. (fot. własna)

7.Najważniejsi procenci w Mór to: Csetvei Pince, Miklós Csabi Pincészet, Paulus Borház, Geszler Családi Pincészet, Bozóky Családi Pincészet oraz Brigad Mór. W Polsce wina Csetvei dostępne są w ofercie winoteki Gul Gul w Krakowie, oraz Zbawcy Win we Wrocławiu.